Organische reststromen op de bodem: waarom?

Deze blogserie gaat over ons project Terug naar de Bodem waarin we onderzoeken of een aantal organische reststromen gebruikt kunnen worden als bodemverbeteraar in de akkerbouw én hoe dit juridisch mogelijk gemaakt kan worden. In deze derde blog schrijft Marianne Hoogmoed van het Louis Bolk instituut over de bodem en hoe we die gezond kunnen houden. Onder deze blog vind je een overzicht van alle blogs in deze serie.

De meeste mensen denken niet dagelijks na over de bodem. Begrijpelijk. Het is een bruine massa, je handen worden er vies van, en je ziet er niet zoveel spannends aan. Toch is de bodem zo veel meer dan dat en speelt het een groot onderdeel in ieders leven. Het overgrote deel van ons voedsel groeit in of uit de bodem. Zonder vruchtbare bodems zouden we allemaal erg veel honger hebben. Met een wereldbevolking die gestaag richting de 8 biljoen groeit vragen we veel van onze bodems om genoeg voedsel te kunnen produceren. Voor onze voedselproducenten - de boeren - is het dan ook een grote uitdaging om én hoge opbrengsten te behalen én de bodem gezond te houden.

Organische stof

Een belangrijk onderdeel van een vruchtbare en gezonde bodem is organische stof. Organische stof is een verzamelnaam voor planten- en dierenresten. Dit komt de bodem in bijvoorbeeld in de vorm van gewasresten, dode wormen of andere bodemorganismen, maar ook dierlijke mest of compost. Organische stof is het voedsel voor alle organismen die in de bodem leven. Door het bodemleven voldoende organische stof te eten te geven, kunnen zij weer allerlei andere belangrijke processen in de bodem aansturen. Bijvoorbeeld door het afbreken (opeten) van de organische stof komen nutriënten vrij, die worden opgenomen door de gewassen zodat deze kunnen groeien. Een deel van de organische stof wordt niet verder afgebroken maar opgeslagen in de bodem. Dit wordt dan humus genoemd en humus regelt ook allerlei belangrijke processen in de bodem. Humus bestaat voor het grootste gedeelte uit koolstof. Koolstof is dat chemische element C, zoals van CO2. Hoe meer koolstof in de bodem kan worden opgeslagen, hoe minder koolstof er beschikbaar is voor het vormen van CO2, wat in de huidige hoge concentraties in de atmosfeer bijdraagt aan de klimaatverandering.

Mest of compost?
Het toevoegen van organische stof aan de bodem om de bodem gezond en vruchtbaar te houden klinkt simpel genoeg. Maar dat is het niet. In de landbouw worden gewassen geoogst en van het land weggehaald. Een groot deel van de organische stof die bijvoorbeeld in een natuurgebied weer in de bodem terecht zou komen, wordt in de landbouw weggehaald zodat wij onze aardappels, wortelen, prei en spruitjes kunnen eten. Een boer moet dus zorgen voor extra bronnen van organisch stof zodat het bodemleven geen honger krijgt. Boeren gebruiken bijvoorbeeld dierlijke mest en compost, maar deze bronnen van organische stof hebben ook nadelen. Dierlijke mest bevat namelijk hoge gehaltes aan stikstof en fosfaat. Bekende stoffen die veel in het nieuws ter sprake komen en die problemen veroorzaken als ze in de natuur terecht komen. Daarom zijn er strenge regels over hoeveel dierlijke mest een boer mag gebruiken, en dat is vaak niet genoeg om het bodemleven te voeden. Compost –bijvoorbeeld gemaakt van groenafval wat wij in onze groenbakken deponeren – bevat helaas veel verontreinigingen zoals plastic en glas, en is dus ook geen ideale bron van organische stof.

Terug naar de bodem

De bodem heeft dus behoefte aan schone bronnen van organische stof. Rotterzwam zoekt uit of koffiedik en oesterzwamsubstraat goede bronnen van organische stof voor de landbouw kunnen zijn.

Meer weten? Deze serie bestaat uit 11 blogs waarin we je alles vertellen over het project. Klik en lees meer:

Organische reststromen op de bodem: waarom?

Volgende lezen